Historycznie związana jest z Małopolską. Leżała w ziemi sandomierskiej w latach 1867-1916, była stolicą powiatu. Do 1975 roku była w województwie kieleckim, następnie w radomskim a obecnie, po ostatniej reformie administracyjnej, stała się częścią województwa  mazowieckiego. Iłża – miasto dziś nieco zapomniane.

Większość Polaków miałaby problemy z odnalezieniem na mapie tego niespełna pięciotysięcznego miasta. Jeszcze mniej rodaków zdaje sobie sprawę, że w okresie największej świetlności Rzeczypospolitej Obojga Narodów miasto to było jednym z ważniejszych ośrodków w Polsce.
Początki Iłży to wczesne średniowiecze. Osada dwukrotnie – w 1241 i 1260 roku została zniszczona w czasie najazdów tatarskich. Do dziś w miejscu, gdzie pierwotnie umiejscowiona była Iłża znajduje się obecnie zbiorowa mogiła w formie kopca, w której pochowane są ofiary Tatarów.  W połowie XIV wieku staraniem biskupa Jana Grota w Iłży wybudowano kamienny zamek. Miasto stanowiło centrum klucza dóbr iłżeckich. Obejmował on swym zasięgiem 2 miasta i 23 wsie.
Głównym produktem eksportowym miasta była ceramika. Charakterystyczne, bogato zdobione wyroby oraz to, że miasto leżało na szlaku handlowym – dało początek złotego wieku. Iłża bogaciła się, w 1576 roku miasto doczekało się ratusza. Na iłżeckim zamku gościli polscy królowie – Władysław Jagiełło, Aleksander Jagiellończyk, Zygmunt III Waza, Władysław IV, a także ówczesna elita w tym sam Jan Kochanowski.

Potop Szwedzki zapoczątkował upadek miasta. Najazd wojsk z lat 1655-1660 spowodował zniszczenia miejskich zabudowań i zamku. Po III rozbiorze Iłża znalazła się w zaborze austriackim, w latach 1809-1815 wchodziła w skład Księstwa Warszawskiego a po jego upadku znalazła się w zaborze rosyjskim. XIX wiek cechował się znacznym napływem ludności żydowskiej, która pod koniec wieku stanowiła 49% ogółu mieszkańców. Miasta nie oszczędziła też I Wojna Światowa. Zniszczenia były tak poważnie, że po zakończeniu działań wojennych do zamieszkania nadawały się tylko dwa domy! W dwudziestoleciu międzywojennym miasto zdołało się podnieść z gruzów. Kolejna, ostatnia wojna, to przede wszystkim tragedia narodu żydowskiego. W 1941 roku w Iłży powstało getto, zlikwidowane rok później, kiedy to mieszkańców wywieziono to Treblinki. Po wojnie miasto ponownie podniosło się z gruzów, kontynuowano tradycje garncarskie a miejscowe wyroby eksportowane były na cały świat. To jednak za mało, rolę głównego miasta w regionie zaczynały przejmować Starachowice.

Iłżę odwiedziliśmy na początku maja. Zaliczyliśmy  większość zabytków. Więcej o  nich w następnych materiałach.