Niemy świadek zbrodni

Utworzono: piątek, 17 lipiec 2020 05:29 | Dariusz Grochal | Odsłony: 1889

IS pomnik wzgórza krzesławickie 1 Wybudowany pod koniec XIX wieku austriacki fort - stanowiący ważny element północno-wschodniego odcinka, tak zwanego III pierścienia austriackich umocnień Twierdzy Kraków – w latach II Wojny Światowej był niemym świadkiem okrutnej zbrodni.

W dziejach bywają takie momenty, że wiatr historii, wieje bardzo mocno.
Budowę fortu 49 „Krzesławice” ukończono w 1886 roku. Niespełna 30 lat później fort był już własnością państwa polskiego, które po latach rozbiorów odzyskało niepodległość. Minęło kolejne 20 lat i fort ponownie zmienił właściciela. Teraz jego właścicielami , byli przedstawiciele „rasy panów”.
Na terenie leżącego w Krzesławicach fortu okupująca Polskę III Rzesza dokonała jednej ze swych licznych zbrodni. Miejsce, które jeszcze pół wieku temu miało służyć jako twierdza do obrony Cesarstwa Austro-Węgierskiego, stało się miejscem masowych egzekucji dokonywanych przez Niemców.

Na terenie fortu rozstrzelanych zostało co najmniej 440 osób.
Pierwsze doniesienia o zbrodni (m.in. artykuł z Dziennika Polskiego – którego fragment, zamieszczamy poniżej) wspominają o możliwej liczbie 2000 ofiar niemieckiego terroru.

Screenshot 2020 06 18 Malopolska Biblioteka Cyfrowa Dziennik Polski 1945 nr 131 18 VI
Liczby tej nie potwierdziła jednak przeprowadzona pod koniec 1945 roku ekshumacja, przeprowadzona przez pracowników Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce. Śledztwem i pracami ekshumacyjnymi kierował Jan Sehn.

Z 29 masowych grobów, wydobyto ciała 440 osób:
91 - zostało rozpoznanych przez krewnych ofiar,
13 - zidentyfikowano na podstawie znalezionych przy nich dokumentów,
78 – nazwisk osób, które wedle wszelkiego prawdopodobieństwa zostały rozstrzelane w Forcie Krzesławice.

Po zakończeniu prac komisji, wszystkie ofiary niemieckich zbrodni zostały pochowane w wspólnej mogile na zapolu fortu.

W 1956 roku w miejscu kaźni postawiono pamiątkową tablicę.
Rok później ofiary doczekały się upamiętnienia w postaci pomnika. Uroczyste odsłonięcie pomnika-mauzoleum odbyło się 6 lipca 1957 roku. Obecni na zorganizowanych przez ZBoWiD uroczystościach odsłonięcia pomnika byli m.in. premier Józef Cyrankiewicz, I sekretarz KW PZPR L. Motyka, a także goście z zagranicy konsul radziecki i konsul francuski.
Uroczystość uświetniła kompania honorowa strzelców podhalańskich.
Niestety w późniejszych latach teren fortu systematycznie popadał w ruinę. Odnowić udało się go dopiero w ostatnim czasie. Obecnie swoją siedzibę w forcie ma Młodzieżowy Dom Kultury. Pomnik i fort, są odnowione i stanowią jedną z licznych pamiątek po tragedii jaką była II Wojna Światowa.