Jednym z najbardziej urokliwych zabytków znajdujących się na terenie Nowej Huty  jest były austriacki fort wojenny.
Fort pancerny główny 49a Dłubnia,tak brzmi pełna nazwa tej wojskowej konstrukcji. Niewidoczny od strony drogi, ukryty w leśnej gęstwinie  obiekt, który aż prosi się o ponowne stałe  wykorzystanie.

Fort powstał w latach 1892-1896. Był jednym z fortów Twierdzy Kraków. Jego przeznaczeniem była ochrona doliny Dłubni. Podstawowym wyposażeniem obronnym było 6 wież pancernych na budynku koszar, przystosowanych dla 2 armat kalibru 8 cm i 4 haubic  kalibru 15 cm i wspomaganych przez 3 wieżyczki kierowania ogniem. Przed koszarami znajduje się studnia z cysterną do gromadzenia wody pitnej, a na prawym skrzydle koszar i pod każdym z kojców przeciwstoku, zbiorniki szamb.

Fort nie miał okazji wykazać się w trakcie I Wojny Światowej. W dwudziestoleciu międzywojennym służył Wojsku Polskiemu. Znajdowała się tu radiostacja i maszt radiowy a pozyskane dzięki niej informacje pomogły w rozszyfrowaniu niemieckiej Enigmy. W trakcie II Wojny Światowej niemiecki okupant wykorzystywał fort do celów magazynowych. W tym okresie doszło też do ze złomowania wież pancernych.
Okres PRL-u to ponowne wykorzystanie fortu do celów magazynowych.
Ciekawostką jest fakt, że fort był jednym z plenerów filmu „Dark Crimes”.
Obecnie fort jest własnością skarbu państwa. O możliwość jego zwiedzania i ewentualne plany inwestycyjne zapytaliśmy Muzeum Twierdzy Kraków:

Fort miał być jednym z ważnych obiektów Muzeum. Dlatego w latach 2012 - 2014 rozpoczęliśmy w nim poważne prace zabezpieczające. Przed Covidem był wielokrotnie udostępniany do zwiedzania. Jednak wobec późniejszego braku finansowania przez właściciela dalszych skomplikowanych technicznie i absolutnie niezbędnych dla zabezpieczenia obiektu prac  oraz w obecnej sytuacji gospodarczej, nasze plany musiały ulec weryfikacji. Fort naszym zdaniem do czasu wykonania tych prac nie może być nadal bezpiecznie udostępniany. Natomiast po wielu latach doświadczeń już wiemy, że ewentualne wprowadzenie jakiejkolwiek funkcji docelowej do Fortu wymaga wcześniejszych wieloletnich i wielomilionowych prac, bez gwarancji dobrych efektów i szans na zwrot nakładów. Takie działania może podejmować właściciel. zatem nie wykluczamy, że za jakiś czas prace ruszą i w przyszłości fort znowu będzie dostępny.

Pozostaje zatem czekać na lepsze czasy i może Skarb Państwa zamiast wydawać miliony na odbudowę dawno zburzonych zabytków znajdzie środki na inwestycje w te istniejące.

Dariusz Grochal

fot. Dariusz Grochal
video. Marcin Strzyżewski

Źródła:
Muzeum Twierdzy Kraków

https://pl.wikipedia.org/wiki/Fort_pancerny_g%C5%82%C3%B3wny_49a_%E2%80%9ED%C5%82ubnia%E2%80%9D

https://klubpodroznikow.com/relacje/polska/forty-i-twierdze/2109-fort-pancerny-49a-dlubnia