Cmentarz Żydowski w Iłży
Pierwsi Żydzi w Iłży osiedlili się na pod koniec XVIII wieku. Społeczność rozwijała się bardzo prężnie i już wiek później stanowiła niemal połowę mieszkańców miasta. Dziś po tej licznej społeczność nie pozostało prawie nic… Pierwsi Żydzi w Iłży osiedlili się na pod koniec XVIII wieku. Społeczność rozwijała się bardzo prężnie i już wiek później stanowiła niemal połowę mieszkańców miasta. Dziś po tej licznej społeczność nie pozostało prawie nic… Cmentarz żydowski w Iłży założono w 1837 roku. Służył miejscowej społeczności do 1943 roku, kiedy to już w czasach okupacji, dokonano ostatniego pochówku. Był to jednak pojedynczy przypadek. Niemcy w grudniu 1941 roku, utworzyli w Iłży getto. W październiku 1942 roku, getto zostało zlikwidowane a jego mieszkańcy – ok. 2 tys. osób – wywieziono do obozu zagłady w Treblince.
Wojny nie przetrwał też cmentarz, który na rozkaz Niemców został zniszczony. Nagrobki posłużyły okupantom do utwardzania dróg. Po wojnie teren cmentarza zadrzewiono.Wojny nie przetrwał też cmentarz, który na rozkaz Niemców został zniszczony. Nagrobki posłużyły okupantom do utwardzania dróg. Po wojnie teren cmentarza zadrzewiono.Dopiero w 2002 roku, podczas spotkania w Toronto, pochodzący z Iłży Żydzi podjęli decyzję o restauracji cmentarza. Dzięki pomocy organizacji Projekt Restauracji Polskich Cmentarzy Żydowskich (PJCRP), mieszkańcy miasta oraz Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego teren cmentarza został ogrodzony i uporządkowany. W 2006 roku po zakończeniu pracy na cmentarzu odbyła się uroczystość, odsłonięcia pomnika poświęconego pamięci Żydów w Iłży. Umieszczono również pamiątkową tablicę na której w trzech językach (polskim, hebrajski i angielskim) zapisano:„Cmentarz ten został ofiarowany świętej pamięci żywotnej społeczności żydowskiej z Iłży (Drildzy) i okolic, która tu spoczywa oraz żydowskim ofiarom masowej zagłady, które pogrzebano bez odpowiedniego obrządku pogrzebowego. Pozostawili po sobie dziedzictwo trwające w pamięci pokoleń, które modląc się o ich wieczne zbawienie, proszą Boga o pokój ich duszom”.
Warto na koniec wspomnieć o tym, że w 2007 roku, ambasada Izraela i Żydowski Instytut Historyczny przyznały burmistrzowi Iłży panu Andrzejowi Moskwie dyplom za działalność na rzecz ochrony dziedzictwa kultury żydowskiej w Polsce.Warto na koniec wspomnieć o tym, że w 2007 roku, ambasada Izraela i Żydowski Instytut Historyczny przyznały burmistrzowi Iłży panu Andrzejowi Moskwie dyplom za działalność na rzecz ochrony dziedzictwa kultury żydowskiej w Polsce.Dziś teren cmentarza, ogrodzony, zadbany, przypomina o tragicznych losach żydowskiej społeczności i tylko nagrobki nie mogły już powrócić na swoje miejsce…
tekst/foto: Dariusz Grochal
video: Marcin Strzyżewski
źródło: sztetl.org.pl , cmentarze-zydowskie.pl, wikipedia.org, własne